بررسی نقاط مثبت و منفی اجماع اصلاح طلبان در گفت و گو با موسوی لاری

نایب رییس سابق شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان به نقد و دفاع این شورا در زمان حیاتش پرداخت.
سید عبدالواحد موسوی لاری، عضو مجمع روحانیون مبارز، وزیر اسبق کشور در دوران اصلاحات و نایب رییس سابق شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان در گفت و گو با ایسنا، به بازخوانی علت های موفقیت و شکست شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان، واکاوی رفتار جریان اصلاحات در انتخابات ۱۳۹۸ و بیان پیشبینی اش از انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا پرداخت.

قانون اساسی هنوز قدرت حل مشکلات را دارد
وی در آغاز این گفت و گو ضمن اشاره به تعریف ماهوی جریان اصلاحات در عرصه سیاست داخلی جمهوری اسلامی ایران، اظهار نمود: در ابتدا من تلقی خودم را از اصلاحات می گویم؛ اصلاحات یعنی جریانی که خویش را در متن نظام تعریف می کند، خویش را وابسته به نظام می داند و اعتقاد دارد که کمی ها و کاستی هایی که به مرور زمان به هر علتی در مشی عمومی کشور بوجود آمده را می شود با اهتمام درونی حل کرد. جریان اصلاحات یعنی گروهی که می خواهند همواره در نظام و با مردم در صحنه حضور داشته باشند. این منش و خصوصیت اصلاح طلبان است.
وی افزود: اصلاح طلبان معتقد هستند قانون اساسی ما هنوز قدرت حل مشکلات کشور را دارد؛ حتما همین قانون اساسی احتیاج به تجدید نظر، بازبینی و شفاف تر شدن هم دارد. مثلا اصل ۹۹ قانون اساسی که شورای نگهبان این طور تفسیرش کرده نیاز دارد بار دیگر شفاف تر نوشته شود.
موسوی لاری تصریح کرد: اصلاح طلبان می خواهند در صحنه حضور داشته باشند؛ موجودیت شان یعنی حضور در عرصه سیاسی.

در همه انتخابات ها تصمیم اصلاح طلبان بر حضور بوده است
وی سپس اظهار داشت: چه برای انتخابات ۱۴۰۰ و چه برای انتخابات ۱۳۹۲ تصمیم اصلاح طلبان همواره بر حضور بوده است. حتی اگر راهی برایشان بسته شد، اما هر زمان که تنها روزنه ای به رویشان باز شد، باز آمدند و حضور خویش را ثبت کردند. سال ۱۳۹۲ همینطور شد. کاندیداهایی که فکر می کردند باید در صحنه می آمدند، نبودند، از کاندیداهایی که می شد حمایت کرد دو نفر باقی ماندند؛ آقای دکتر عارف که اصلاح طلب بود و آقای روحانی که معتدل بود. اصلاح طلبان با یک محاسبه واقعا دقیق و با ارزیابی صحیح از آقای دکتر عارف خواهش کردند تا صحنه را به آقای روحانی واگذار کند. ایشان هم پذیرفتند و به نظر من یکی از زیبا ترین سیاست ورزیهای اصلاح طلبانه رقم خورد.

معلوم نیست که یخ قهر مردم با انتخابات آب شود یا خیر
این فعال سیاسی در تشریح شرایط انتخابات پیش رو اظهار داشت: شرایط هزار و چهارصد با هزار و سیصد نود و هشت متفاوت می باشد. اگر از حالا دستگاههای مسئول به مردم نشان ندهند که این دو انتخابات با یکدیگر متفاوت هستند؛ مشخص نیست که یخ قهر مردم با انتخابات آب شود یا خیر. اگر آب نشود فاصله مردم از حاکمیت زیاد می شود و این موضوعی خطرناک می باشد.

پیش بینی گشایش داریم
وی افزود: پیشبینی من این است که فضای سیاسی ۱۴۰۰ با مقداری گشایش رو به رو خواهد بود. به شکل ۱۳۹۸ با انتخابات رفتار نخواهند کرد؛ چون که هم شرایط انتخابات ریاست جمهوری با انتخابات مجلس متفاوت می باشد، هم جامعه سرخوردگی آن سال را باید پشت سربگذارد. مجموعه این موضوعات، حوادث بین المللی و مشکلات مردم اقتضا می کند حکومت راه سال ۱۳۹۸ را نرود.

اصلاح طلبان به دنبال مشارکت فعال در ۱۴۰۰ هستند
این عضو مجمع روحانیون مبارز در پاسخ به این پرسش که جریان اصلاحات چه میزان آماده حضور در عرصه رقابت های انتخاباتی است؟ اظهار داشت: ۵۰ درصد آماده گی در بین اصلاح طلبان وجود دارد. یعنی آنها می خواهند مشارکت فعال داشته باشند؛ اما آیا شرایط حداقلی برای رقابت باقی خواهد ماند، یک مبحث دیگر است.
وی اضافه کرد: هم اکنون این جریان دو مبحث اصلی دارد. یکی رابطه اش با مردم است؛ اینکه می تواند مجدد با مردم زبان مفاهمه پیدا کند؟ بحث دیگر هم این است که این جریان می تواند در بین خودش تشتت ها را کنار بگذارد و آهنگ واحدی داشته باشد و به یک کاندیدای واحد برسد یا مثل سال ۱۳۸۴ با چند کاندیدا روبه ر ومی شود؟
موسوی لاری افزود: به نظر من اصلاحات در حل نکته دوم یعنی اجماع می تواند بر خودش مسلط باشد. تجربه سالهای اخیر نشان داده که آنها دقیقه نود بالاخره می توانند باهم متحد شودند. اما در مورد اینکه آیا می توانند زبان مفاهمه با مردم پیدا کنند، هنوز چیزی احساس نکردم.

لبه تیز قهر مردم متوجه جریان اصلاحات نیست
وی در ارتباط با رابطه مردم و جریان اصلاحات هم ابراز عقیده کرد: من یک برداشت شخصی دارم معتقد نیستم هم اکنون لبه تیز قهر مردم متوجه جریان اصلاحات است. مردم از رفتار عمومی حاکمیت نسبت به سرنوشت جامعه گله مند هستند. در معیشت و اقتصاد، در شنیده شدن صدایشان و در نوع نگاه به انتخابات مشکل دارند که این مشکلات به همه دست اندر کاران باز می گردد. البته به صورت طبیعی گله هایی هم از اصلاحات دارند.
موسوی لاری افزود: مردم گله دارند که گفتید عارف برود و روحانی را حمایت کنید، اما شرطی برای روحانی نگذاشتید تا خرش از پل گذشت و هم اکنون رئیس دفترش می گوید پیروزی روحانی رای خودمان بوده است.
وی اضافه کرد: نظر سنجی ها را ببینید؛ رای روحانی ۶ تا ۸ درصد بود. چه اتفاقی افتاد که ظرف ده روز رایش از آن میزان به ۵۱ در صد رسید؟ علت جز فضا سازی و اجماع اصلاحات بر سر او بود؟ هاشمی و خاتمی و اصلاحات آمدند گفتند روحانی رای ما است. بنابر این مردم حق دارند بگویند شما روحانی را آوردید اما میثاق نامه ای با او ندارید. این مورد مهم ترین ایرادی است که به اصلاح طلبان وارد می شود. یا مردم به اصلاح طلبان می گویند شما هم نوع نگاهتان به مسائل، وقتی در درون حاکمیت هستید با زمانی که بیرون زمین بازی هستید متفاوت می شود.
این فعال سیاسی اصلاح طلب افزود: مردم همینطور گله می کنند شما به شورای شهر رفتید و در مجلس فراکسیون امید را تشکیل دادید. جمعیت فراکسیون امید از یک سوم بیش تر بود. با همین ۱۰۰ نفر کارهای خوبی کردید، اما می توانستند خیلی سرنوشت ساز باشند. مردم به اصلاحات می گویند در میزانی که مردم حمایت کردند، عمل نکردید. این گله ها خوب است. البته من معتقد هستم مقدورات جناح ها را هم باید در نظر گرفت. مثلا همین ۱۰۰ نفر یک سری کارهای خوب انجام دادند و یک سری موانع داشتند که هیچگاه شفاف و علنی مطرحشان نکردند.

جامعه به مسیری غیر از اصلاحات نرفته است
این عضو مجمع روحانیون مبارز خاطرنشان کرد: برداشت من این نیست که جامعه ما به سمت مسیری غیر از مسیر اصلاحات واصلاح طلبان رفته باشد. هرچند پاره ای از سیاست ها و رفتارهای قوای سه گانه به صورت ناخواسته به تند شدن فضای جامعه ورشدرادیکالیسم واکنشی کمک می نماید.
وی اضافه کرد: رادیکالیزم در ایران هزینه های زیادی داشته است. جامعه ذهنیت مطلوبی از تند شدن فضا نمی تواند داشته باشد؛ مردم ما می دانند که نتیجه رفتارهای تندروانه و رادیکال توسعه مضاعف مشکلات، نابودی منابع ملی، وسرمایه های اجتماعی را به دنبال دارد جامعه ما این شرایط را تجربه کرده است نه حکومت گران تندرو و رادیکال و نه واکنشهای تندرویانه و اعتراضات همراه با خشونت مطلوب اکثریت ملت نیست و جامعه دیگر به آن سمت نمی رود مگر خیلی تحت فشار بیش از اندازه باشد و فشارها افزایش پیدا کند.
موسوی لاری همینطور تصریح کرد: مردم از آن طرف وضع موجود را هم قبول ندارند. پس تنها راه باقی مانده پیش پای جامعه اصلاحات است. مردم نه راه تند رادیکالیزم را می خواهند نه راه موجود را. می گویند ما کشور مان و نظام مان را می خواهیم، اما نه آنگونه که امروز اداره می شود، بلکه باید اصلاحات در آن صورت بگیرد. زبان مردم اصلاح طلبانه است واصلاح طلبان با این زبان آشنایی بیشتری دارند.

“دیگر تمام است ماجرا” شعار عامه مردم نیست
وی اضافه کرد: فکر می کنم اگر زبان مفاهمه جبهه اصلاحات با مردم حفظ شده باشد، گله های مطرح شده قابل جبران می شود. اگر ۱۳۹۲ روحانی را آوردند و با او در قالب صحبت نکردند، ۱۴۰۰ باید کاندیدای خودشان را بیاورند. اگر در مجلس و شورای شهرها و روستاها اکثریت رای با اصلاح طلبان بود، اما موفق نبودند تلاش کنند موفق شودند. “دیگر تمام است ماجرا” شعار عامه مردم نیست نمی گویم طرفدار ندارد و یا خواست مردم چیزی جز واپسگرایی یا راکالیسم نیست؛ معتقدم مردم ما نه این هستند ونه آن.
موسوی لاری در واکنش به برخی انتقادات از عملکرد هر دو جناح سیاسی کشور تصریح کرد: حتما عده ای به این نتیجه رسیدند که امور کشور از دست اصلاح طلب و اصولگرا خارج شده است، اما بگویید چه کنیم؟ رادیکالیزم که جواب نمی دهد، وضعیت فعلی اداره کشور مطلوب نمی باشد. اپوزیسیون هم که از آن طرف دنیا سر در آخور بیگانه دارد و هر روز فقط در شبکه های اجتماعی کاری جز نفرت پراکنی نمی کند؛ بعض بی ازآن ها هشت سال در کنار صدام بودند و چهار سال در کنار ترامپ. کسی که در کنار صدام و ترامپ بوده چه جایگاهی میان مردم دارد؟ تنها رویکرد و مسیر باقی مانده اصلاحات است یعنی رفع مشکلات از درون با نگاه واقعی.

از اصلاحات نا امید نیستم
وزیر کشور دولت اصلاحات در ادامه با تکیه بر اینکه از جریان اصلاحات ناامید نشده ام، اظهار داشت: ما اصلاح طلبی را از جریان اصلاحات جدا می دانیم. امکان دارد مردم از من اصلاح طلب گله کنند، حتی امکان دارد بگویند دفعه دیگر به فلانی که دو میلیون در مجلس رای دادیم، دیگر رای نمی دهیم. این گله ها به معنای اینکه مشی اصلاح طلبی را قبول نداریم نیست. من از اصلاحات مأیوس نیستم گرچه امکان دارد بگویم با فلان اصلاح طلب مشکل دارم.

مشکل جسمی علت استعفا از شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان
موسوی لاری در ارتباط با علت استعفایش از شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان هم توضیح داد و اعلام نمود: من در اینباره در متن استعفانامه توضیحاتی دادم. واقعا از لحاظ جسمی مشکل پیدا کرده بودم و دکترها گفتند از استرس باید دور باشم. احساس می کردم تحلیل رفته ام. برای جلسات حضوری شورا ساعت ها باید در ماشین می ماندم و همین مبحث برای سلامتی ام خوب نبود. ضمن اینکه بارها به برخی مسایل در رابطه با شورا نقد داشتم.
وی اضافه کرد: من می گفتم هر تجربه بشری پس از مدتی باید در خودش بازخوانی شود. من احساس می کردم در جمع ما که جمعی مرکب از اشخاص حقیقی و حقوقی بود حقیقی ها اکثرا به جلسه نمی آمدند. حقوقی ها که می آمدند به نمایندگی از حزب سخن نمی گفتند؛ مثلا حزب کارگزان نماینده ای را معرفی می کرد؛ این آقا یک مرتبه نمی گفت شورای مرکزی حزب یا دفتر سیاسی حزب ما پیشنهادی داده است. من بارها در جلسات گفتم درست نیست شما حقوقی ها فقط بعنوان شخص حقیقی در این تشکیلات حضور داشته باشید.
وی افزود: مثلا دولت تصمیم گرفت یارانه ها را لغو کند و ارز را به کالاهایی که مد نظرشان است تخصیص بدهد. احزاب ما که می خواهند در مدیریت کشور نقش داشته باشند کارگروهی برای پیشنهاد به شورای سیاستگذاری در باره این موضوعات نداشتند. من از این وضع گله داشتم و می گفتم این نمایندگان باید زبان احزاب باشند نه این که خودشان مشخصا عضو تشکیلات به نظر بیایند. عملا شورا به یک حزب بدل شده بود. هم اکنون هم می گویم این مشکلات باید برطرف شود. اگر در این نهاد اجماع ساز این مشکلات ادامه پیدا کند وضع همانی می شود که در شورای عالی بود.
این فعال سیاسی اصلاح طلب در ادامع تصریح کرد: احساس می کردم در جمع ما که تلفیقی از شخصیت های حقیقی و حقوقی بود؛ حضور برای بسیاری از حقیقی ها مهم نبود، بنابراین در جلسات حضور نداشتند. وضعیت حقوقی ها را هم که گفتم به نمایندگی از حزب اظهار نظر نمی کردند.

شورایعالی سیاستگذاری اصلاح طلبان در تصمیمات کلانش موفق بود
وی در بخش دیگری از این گفت و گو اظهار نمود: من بر خلاف نظر دوستانی که معمولا از بیرون به مسائل نگاه می کنند و به تعبیر عامیه کنار گود می نشیند و می گویند لنگش کن می گویم شورای عالی در تصمیمات کلانش موفق بود. ما در انتخابات ۱۳۹۲ ظرف مدت سه روز بازی باخته را به بازی برده شده تبدیل کردیم. آن انتخابات برای خودش رکورد است. ما در آن زمان اصلا تصوری از رد صلاحیت آیت الله هاشمی نداشتیم. او ستون نظام بود. وقتی رد صلاحیت شد پتکی بر سر تمام جریان تحول خواه خورد، اما جریان اصلاحات با تدبیر و منطق خویش را جمع کرد و شکست صد در صدی را به پیروزی صد در صدی تبدیل کرد و توانست در این شرایط روحانی را رئیس جمهور کند.
وی خاطرنشان کرد: این اتفاق در مجلس دهم هم افتاد. رد صلاحیت ها اتفاق افتاد، اما از همان افراد موجود فهرست پیروز را بیرون دادیم. همان شورای شهر که به ترکیب ۲۱ نفره اش اعتراض می شود هم پیروزی بود. اگر به شما بگویند از بین ۱۰۰ نفر که این ۲۱ نفر هم در آن هستند، بهترین ها را انتخاب کنید، یقین دارم با عنایت به شاخصه ها اکثریت همین ۲۱ نفر در فهرست خود شما قرار می گیرند. مثلا مسجد جامعی چهره فرهنگی است که از پس کارهای شورا بر می آید یا افرادی مثل رسولی و میرلوحی که استاندار و معاون وزیر و فعال سیاسی بودند گزینه های خوبی بودند. خانم هایی که در شورا هستند هم فعالین مناسبی برای امورات شورا بودند.
این فعال سیاسی اصلاح طلب اظهار داشت: من خودم می گویم شورای سیاستگذاری در تصمیمات کلانش نا موفق نبوده است. در انتخابات ۱۳۹۸ هم بهترین تصمیم را گرفت. گفت نسبت به رد صلاحیت ها معترض هستیم، اغلب قریب به اتفاق کاندیدایمان رد صلاحیت شدند، ازاین رو فهرست نمی توانیم بدهیم؛ اما چون مشی ما اصلاح طلبانه است؛ ومعتقد به اصلاح از راه صندوق های رای هستیم به احزاب گفته شد ائتلاف فهرست ندارد، اما احزاب خودشان می دانند که فهرست بدهند یا نه. به هیچ حزبی نگفتند حق ندارید فهرست بدهید. مشروح مذاکرات آخرین جلسه شورا که این تصمیم گرفته شد را ببیند؛ عینا گفته شد با رد صلاحیت ۲هزار نفر کاندیدا نمی توانیم فهرست بدهیم اما به همه استان ها ابلاغ می نماییم که اگر احزاب می توانند فهرست بدهند یا حتی اگر یک کاندیدا دارند حمایتش کنند و مشارکت سیاسی را انجام دهند.

بعضی از احزاب خودشان خراب کردند
موسوی لاری همینطور در انتقاد از عملکرد برخی احزاب در انتخابات ۱۳۹۸ اظهار داشت: برخی از احزاب خودشان خراب کردند. اول کارگزاران قرار بود چند نفر را ارائه کند، بعد وسوسه شدند یک فهرست سی نفره دادند. خب معلوم است در آن فضا کسی می گوید سی نفر کاندیدا دارم از دو حال خارج نیست؛ یا این هایی که هستند واقعا اصلاح طلب نیستند یا این افراد همه اصلاح طب هستند و احزاب دروغ می گفتند که کاندیدا نداریم. فهرست را نگاه می کردید می دیدید نهایت ۸ نفرشان مشی اصلاح طلبی دارند؛ در آن انتخابات احزاب ما اشتباه کردند.

اصلاح طلبان خودشان را اصلاح می کنند
وی افزود: حالا برای یک اشتباه غیر راهبردی نمی گردد اظهار داشت که نباید در انتخابات ۱۴۰۰ حضور داشته باشند. خب اصلاح طلبان خودشان را اصلاح می کنند.
این فعال سیاسی اصلاح طلب درباره نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان هم ابراز عقیده کرد: بسیاری از چهره های ملی نخواستند یا نتوانستند در این نهاد اجماع ساز حضور داشته باشند. اما به صورت کلی احزاب ما می دانند که باید در کنار هم قرار بگیرند. چون مبحث ریاست جمهوری متفاوت می باشد. این ترکیب جدید می تواند به گزینه واحد برسد. البته در انتخابات شورا ها امکان دارد باز هم به مشکل بخوریم. هم در زمان اجماع بر سر افراد و هم پیشتر از این مورد در زمان مواجهه با هیئت نظارت که از نمایندگان فعلی مجلس تشکیل شده اند و امکان دارد روند حذفی در پیش بگیرند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان ائتلاف اصلاحات با چهره های معتدل سیاسی وجود دارد یا خیر اظهار داشت: به نظر من تا اینجا اصلاح طلبان مصمم هستند در انتخابات ۱۴۰۰ با کاندیدای خودشان وارد عرصه رقابت بشوند. تلقی من این است که اصلاح طلبان در این راهبرد مصمم هستند.
وی در واکنش به پرسش دیگری درباره تعهد چهره های میانه رو به اصلاح طلبان برای رعایت میثاق نامه آنان هم تصریح کرد: این مورد بحث دیگری است؛ اگر اتفاقی بیافتد که شورای نگهبان همه نیروهای اصلاح طلب را تایید نکند، می شود درباره اش صحبت کرد. در آن صورت در بین کاندیدها اگر شخصی باشد که آرمان های اصلاحات را تایید کند و میثاق نامه ای باشد که آرمان ها و اهداف اصلاح طلبی در آینده گم نشود می شود در موردش فکر کرد، اما این مورد هم یک بحث جداگانه است و هم شرایط خاصی می طلبد که من تردید دارم به آن شرایط برسیم.

منبع: بهمن