گزارش تحلیلی؛ سناریوی ریاض برای بستن پرونده یك جنایت

بهمن: صدور احكام توهین آمیز و گستاخانه از طرف سیستم قضایی عربستان در قبال متهمان غیر اصلی پرونده ترور خاشقجی و تبرئه مهره های اصلی توجه تحلیل گران را به دلیلهای صدور این احكام معطوف كرده است.

خبرگزاری مهر، سرویس بین الملل- فاطمه صالحی: سیستم قضایی عربستان سعودی این دفعه نیز با صدور احكامی درباب متهمان ترور جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی از یك سو و تبرئه سر كنسول این كشور در استانبول از طرف دیگر جنجال آفرید.
رسانه های خارجی روز گذشته از صدور حكم اعدام برای ۵ متهم به قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی و تبرئه سركنسول این كشور در استانبول توسط دادستانی كل عربستان خبر دادند. بر طبق این گزارش، دادستانی كل عربستان سعودی ۵ متهم به قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار سعودی را به اعدام محكوم نمود. همین طور ۳ متهم دیگر پرونده قتل جمال خاشقجی به ۲۴ سال زندان محكوم شدند. این احكام در حالی صادر گردیده است كه محمد بن سلمان ولیعهد سعودی متهم اصلی این پرونده است.
این در حالی است كه دادستانی عربستان اعلام نمود هیچ اتهامی مقابل «سعود القحطانی» مشاور ویژه محمد بن سلمان ولیعهد سعودی، در پرونده قتل خاشقجی مطرح نشده بود. دادستانی عربستان از آزادی سركنسول این كشور در استانبول تركیه آگاهی داد. «محمد العتیبه» سركنسول عربستان استانبول به مشاركت در قتل خاشقجی متهم شده بود كه تبرئه شد.
جمال خاشقجی سردبیر سابق روزنامه الوطن و ستون نویس واشنگتن پست دوم ماه اكتبر ۲۰۱۸ به منظور انجام امور رسمی وارد كنسولگری این كشور در استانبول شد و از آن خارج نشد. ریاض در تاریخ ۲۰ اكتبر قتل خاشقجی در داخل كنسولگری عربستان سعودی را تأیید كرد. دادستان این كشور ادعا نمود كه خاشقجی پس از درگیری با چند نفر در داخل كنسولگری فوت كرده و ۱۸ شهروند این كشور نیز در این رابطه بازداشت شده اند.

دادستانی كل استانبول تركیه ۳۱ اكتبر سال قبل طی اطلاعیه ای اعلام نمود كه جمال خاشقجی بلافاصله بعد از ورود به كنسولگری عربستان سعودی در این شهر، طبق نقشه قبلی خفه و كشته شده است.
اما صدور این احكام انتقاد گسترده برخی كشورها و نهادهای بین المللی را برانگیخت به طوریكه خیلی از رسانه ها، احكام مذكور را توهین آمیز و گستاخانه تلقی كردند.
اما باید دید چرا عربستان سعودی در شرایط كنونی مبادرت به صدور احكام مذكور و تبرئه متهمان اصلی این پرونده می كند؟
با بررسی دقیق تر شرایط كنونی و این اقدام عربستان درمی یابیم كه ریاض سناریویی را برای رهایی از فشار افكار عمومی و بهبود وجهه خود مهیا كرده است. برخی تحلیل گران معتقدند كه صدور این احكام قضایی را نمی توان بدون در نظر گرفتن ریاست عربستان بر نشست بیست كه از اختتام نوامبر گذشته شروع شده و به مدت یكسال ادامه خواهد داشت بررسی كرد.
ریاض تلاش دارد تا این پرونده به همراه برخی دیگر از پرونده های جنجالی مقابل عربستان را تا پیش از برگزاری نشست آتی ببندد. نشست آتی گروه بیست قرار از نوامبر آتی در عربستان اجرا شود. سعودی ها با صدور این احكام نشان دادند كه دیگر ترسی از نتایج بعدی آن ندارند و اهمیتی به مواضع و واكنش های بین المللی در قبال این احكام نمی دهند.
بنا به اذعان خیلی از محافل بین المللی، سیستم قضایی عربستان شفافیت لازم را برای تحقق در این خصوص ندارد چونكه متهمان اصلی این پرونده توانستند خودرا تبرئه كرده و در حق برخی افرادی كه خیلی مطرح نیستند احكام فوق الذكر صادر شود. كاملا مشخص است كه مقامات سعودی تنها به بستن این پرونده و نه اجرای تحقیقات واقعی درباب آن فكر می كنند. البته آنها با یك تیر دو نشان زدند؛ مسئولان اصلی ترور خاشقجی را تبرئه كرده و پرونده را بستند.

گروهی دیگر از تحلیل گران نیز معتقدند كه سعودی ها از فرصت پیش آمده در تعطیلات اختتام سال میلادی سوء بهره برده و مبادرت به انتشار احكام قضایی مقابل متهمان مذكور كردند چونكه اكثریت نهادهای رسمی و نهادهای حقوقی در جهان و حتی فعالان رسانه ای در تعطیلات به سر می برند و سعودی ها نیز به تعطیلات رفته و مشغول برنامه های پایانی سال هستند.
بنابراین، صدور احكام مذكور نمی تواند آن طور كه باید توجه رسانه ها، نهادهای داخلی و بین المللی و افكار عمومی را برانگیزد چونكه همگان مشغول اعیاد و جشن ها و تعطیلات خاص اختتام سال میلادی هستند وبدین ترتیب مقامات سعودی، آن طور هم كه باید، تحت فشار قرار نمی گیرند.
از سوی دیگر، بررسی تحولات كنونی در منطقه از مداخلات تركیه در لیبی گرفته تا نشست اسلامی كوالالامپور و دیگر تحولات مهم خاورمیانه، نشان میدهد كه در شرایط كنونی مسائل مهم تری برای رسانه ها در مقایسه با احكام متهمان پرونده خاشقجی وجود دارد كه به آنها بپردازند؛ گویی كه پرونده خاشقجی با گذشت مدت زمان زیاد از وقوع آن، تازگی و جذابیت لازم را در مقابل تحولات كنونی منطقه برای رسانه ها ندارد.
این در حالیست كه رسانه ها باید به وظیفه اصلی خود در پرداختن به مسائل و تحلیل آن بدون در نظر گرفتن مسائل حاشیه ای بپردازند و نگذارند گذشت زمان، موجب كنار گذاشتن یك پرونده مهم شود. البته بگفته برخی تحلیل گران، هدف سعودی ها از صدور این احكام بررسی واكنش های بین المللی و میزان شدت و حدت آن است و ممكنست در دراز مدت حتی این احكام نیز لغو شده یا كم شود.
در شرایط كنونی، آمریكایی ها نیز به انتخابات ریاست جمهوری مشغول هستند و مشخص است كه صدور احكام مذكور در این شرایط به نفع سعودی ها است چونكه نه افكار عمومی در آمریكا و نه نهادهای حقوقی و مستقل آن طور كه باید، وقعی به این پرونده نمی نهند.
بعد از وقوع جنایت ترور خاشقجی، سعودی ها برای بهبود وجهه خود در عرضه داخلی و خارجی بسیار تلاش كردند و در این راستا نیز از حمایت آمریكا و شخص دونالد ترامپ رئیس جمهور این كشور برخوردار بودند.
گذشت زمان نسبتا طولانی از وقوع جنایت، تحولات مهم منطقه و توجه كشورهای جهان به این تحولات، تعطیلات و جشن های اختتام سال میلادی و هم چنین نزدیك شدن به انتخابات ریاست جمهوری آمریكا و در نهایت ریاست ریاض بر نشست جی بیست و ضرورت بستن این پرونده، همه و همه از مهم ترین عواملی بود كه سعودی ها در تعیین زمان صدور احكام قضایی مقابل متهمان غیر اصلی پرونده خاشقجی آنها را در نظر گرفته و در نهایت سناریوی خودرا برای تكمیل پازل بستن پرونده مذكور نوشتند.

منبع: بهمن