زمزمه خروج آمریکا از سازمان جهانی بهداشت تعهدگریزی ترامپ ادامه دارد؟

بهمن: بهمن: زمزمه خروج آمریکای ترامپ از سازمان جهانی بهداشت در حالی به گوش می رسد که وی در دولت اول خود نیز به ده ها پیمان و سازمان بین المللی پشت کرد؛ این دومینو در دولت دوم ترامپ جریان دارد؟

خبرگزاری مهر گروه بین الملل، حسن شکوهی نسب: نام «دونالد ترامپ» باتوجه به تجربه چهارساله زمامداری وی به «تعهدگریزی» و «پیمان شکنی» گره خورده است. رییس جمهور منتخب آمریکا در حالی طی چند هفته آتی برای بار دوم وارد کاخ سفید می شود که ناظران، از ادامه این سیاست در دولت دوم او نگران اند.
به تازگی گروهی از کارشناسان سازمان جهانی بهداشت از تلاش تیم ترامپ برای خروج از سازمان جهانی بهداشت در اولین روز از شروع به کار دولت جدید وی خبر دادند؛ موضوعی که موجب نگرانی مسئولان این سازمان، مردم و خیلی از مقام های جهان شده است.
«فایننشال تایمز» در گزارشی ضمن اشاره به این خبر، یادآوری کرد که آمریکا بزرگترین اهداکننده مالی سازمان جهانی بهداشت است و نزدیک به ۱۶ درصد از بودجه آنرا در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳ تامین کرد. تنش در روابط آمریکا و سازمان جهانی بهداشت بعد از آن شروع شد که ترامپ، «رابرت اف کندی» یکی از چهره های شاخص ضدواکسن را به عنوان وزیر بهداشت کابینه خود معرفی نمود.
این اولین بار نیست که زمزمه ها بر سر خروج آمریکا از این نهاد جهانی به گوش می رسد. ترامپ در سال ۲۰۲۰ و با گسترش همه گیری کووید -۱۹ نیز روند خروج از سازمان جهانی بهداشت را شروع و این نهاد را متهم کرد که تحت سیطره چین قرار دارد. اما این روند هیچ گاه به انتها نرسید.
ترامپ در آن زمان طی نشست خبری با بیان خروج رسمی آمریکا از این سازمان، اظهار داشت: «از آنجا که آنها نتوانسته اند اصلاحات لازم را انجام دهند، ما امروز روابط خود با سازمان جهانی بهداشت را پایان خواهیم داد.» ترامپ، این سازمان وابسته به سازمان ملل را به جانبداری از چین متهم و اظهار داشت: این سازمان واقعیت را درباره ی آن چه که در مرکز شیوع ویروس کرونا در شهر ووهان در چین روی داده، بیان نکرده است. ترک سازمان جهانی بهداشت در میانه شیوع بحران کرونا حتی نزدیکترین متحدان آمریکا را به انتقاد واداشت به عنوان نمونه «ینس اسپان» وزیر بهداشت آلمان با انتقاد از تصمیم آمریکا برای قطع روابط با سازمان مذکور، این اقدام را «مأیوس کننده» و «پسرفتی برای بهداشت جهانی» خواند.
تنها سازمان جهانی بهداشت نیست که قربانی تعهدگریزی ترامپ می شود، وی از زمان دستیابی به پست ریاست جمهوری در ژانویه ۲۰۱۷ به خیلی از تعهدات آمریکا در عرصه روابط خارجی پشت پا زد.

لیست بلندبالای تعهدگریزی های دولت اول ترامپ

«پیمان تجاری اقیانوس آرام» ( TPP) اولین پیمانی بود که دونالد ترامپ بلا فاصله بعد از شروع دوره ریاست جمهوری خود در بهمن ماه ۱۳۹۵ از آن خارج شد. هدف از این معاهده تجاری که میان ۱۲ کشور حاشیه این اقیانوس و بعد از هفت سال رایزنی منعقد گردید، کاهش تعرفه های گمرکی میان کشورها عضو و افزایش همکاریهای مشترک بود.
خروج آمریکا از توافق اقلیمی «پاریس» در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۹۶ نمونه دیگری از این تعهدگریزی ها به شمار می رفت. هدف از این پیمان که زیر نظر سازمان ملل متحد منعقد شده و تا حالا ۱۴۷ کشور آنرا به تصویب رسانده اند، کاهش شایان توجه گازهای گلخانه ای و کوشش برای نجات کره زمین از مشکلات زیست محیطی است.
خروج آمریکا از «قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی» موسوم به «نفتا» یک نمونه دیگر است؛ قراردادی با هدف تسهیل تجارت و همکاریهای اقتصادی که میان سه کشور کانادا، آمریکا و مکزیک به امضا رسید.
ترک «پیمان مهاجرتی سازمان ملل» موسوم به «پیمان نیویورک» در آذرماه ۱۳۹۶ از دیگر مصداق های عدم تعهد دولت ترامپ است؛ پیمانی که در سال ۲۰۱۶ و با همراهی اغلب کشورهای عضو سازمان ملل منعقد گردید. بر این اساس کشورهای امضا کننده متعهد شدند که حقوق پناهجویان را رعایت، محل اقامت را فراهم و دسترسی آنان به تحصیلات و شغل را تضمین کنند.
خروج از «یونسکو» (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) در آذرماه ۱۳۹۶ و خروج از «شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد» در ۳۰ خرداد ماه ۱۳۹۷ از آن جمله است. طنز تلخ ماجرا اینجا است که باوجود ادعای آمریکا بر اساس سردمداری پشتیبانی از حقوق بشر، ترامپ به سبب پشتیبانی از رژیم صهیونیستی، تصمیم گرفت از این شورا بیرون رود.
ترامپ دستور خروج از معاهده «آسمان های باز» را نیز صادر کرد؛ معاهده آسمان های باز توافقنامه ای بین ۳۴ کشور جهان است که سال ۲۰۰۲ به امضا رسید و به اجازه پرواز هواپیماهای تجسسی بر فراز مناطق کشورهای عضو این معاهده ارتباط می یابد. از دید ناظران، معاهده مذکور برای ایجاد درکی متقابل و اطمینان به کشورهای امضاکننده درباب همه تحرکات و کارهای نظامی که ممکنست سبب نگرانی آنها شود، امضا شده است. گفته می شود معاهده مورد نظر یکی از بزرگ ترین کوشش های بین المللی برای هرچه شفاف تر کردن کارهای نظامی است.
رفتار آمریکا با پیمان آسمان های باز همانند کاری بود که ترامپ با پیمان «منع موشک های هسته ای میان برد» ( INF) با روسیه کرد؛ پیمانی که در دوره نخست زمامداری وی، بعد از ۳۱ سال منقضی شد و خیلی از کشورها و چهره های بین المللی به بازگشت مسابقه تسلیحاتی هشدار دادند. برمبنای پیمان منع موشک های هسته ای میان برد که در سال ۱۹۸۸ به امضای «رونالد ریگان» رییس جمهوری آمریکا و «میخائیل گورباچف» رهبر اتحاد جماهیر شوروی رسید، دو طرف متعهد شدند از توسعه، تولید و استقرار موشک های کروز یا بالستیک زمینی با برد بین ۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر اجتناب کنند. بهانه خروج ترامپ از آن نیز همانند پیمان آسمان های باز، نقض آن توسط روسیه عنوان شد.
خروج یکجانبه آمریکا از «توافق جامع اقدام مشترک» (برجام) نیز نمونه دیگری از تعهدگریزی های ترامپ بود که به رغم پایبندی ایران به تعهدات خود و مخالفت جامعه جهانی و تروئیکای اروپا انجام گرفت.
چرایی ادامه خروج و نتایج آن بر دولت ترامپ و آمریکا
ترامپ از پیمان ها و سازمان های بین المللی بدین سبب گریزان است که سیاست خارجی او برمبنای شعار «اول آمریکا» شکل گرفته است. او معتقد می باشد خیلی از این سازمان ها و توافق ها به ضرر اقتصاد و امنیت ملی آمریکا هستند و دیگر کشورها از مزایای آنها بدون پرداخت سهم عادلانه بهره مند می شوند.

ترامپ سازمان های بین المللی را ناکارآمد و تحت نفوذ برخی قدرت ها مانند چین، می دانست و آنها را عامل محدودیت حاکمیت ملی آمریکا تلقی می کرد. او ترجیح می داد بجای همکاریهای چندجانبه، از توافقات دوطرفه استفاده نماید که به ظن وی، کنترل بیشتری برای آمریکا فراهم می آورد.
در نهایت، نگاه تجاری و سودمحور ترامپ به سیاست خارجی موجب می شد او توافقات یا سازمان هایی را که سود مستقیم و ملموسی برای آمریکا نداشتند، بی فایده بداند و از آنها بیرون رود.
خروج های یکجانبه دولت ترامپ از سازمان ها و توافق های مهم بین المللی تأثیرات مختلفی بر جایگاه آمریکا در حوزه جهانی داشت تا جایی که ترامپ از ورود مجدد به کاخ سفید بازماند و از رقیب دموکرات خود «جو بایدن» شکست خورد. چونکه این اقدام ها به تضعیف اعتبار و هژمونی آمریکا منجر گردید و خیلی از کشورها، آمریکا را به عنوان یک شریک غیرقابل اعتماد می دیدند.
این سیاست ها همین طور به انزوای دیپلماتیک آمریکا انجامید، برای اینکه متحدان سنتی، خصوصاً کشورهای اروپایی، از همکاری نزدیک با آمریکا فاصله گرفتند و بدنبال ائتلاف های جدیدی رفتند. از نظر اقتصادی، خروج از توافقات چندجانبه ممکن بود در کوتاه مدت به سود صنایع خاصی در آمریکا باشد، اما در بلندمدت به کاهش فرصت های تجاری و سرمایه گذاری و ایجاد بی ثباتی در بازارها منجر گردید. در داخل این کشور نیز این سیاست ها سبب دو قطبی شدن بیشتر جامعه و اختلافات شدید میان حامیان و مخالفان ترامپ شد.
افزون بر آن، کاهش تعهدات آمریکا به همکاریهای چندجانبه، فرصت هایی را برای رقبا مانند چین و روسیه فراهم نمود تا نفوذ خودرا در این سازمان ها بالا برند. آنها حتی برخلاف تعهدگریزی آمریکا، با تقویت پیمان های ضدآمریکایی همچون «بریکس» و «شانگهای» در عمل نشان دادند که پیمان ها نقش تعیین کننده ای در معادله قدرت جهانی دارند.

منبع: bahman24.ir