پرونده جهان در سالی كه گذشت ، ۴۴؛ تحولات مصر از انتخابات ریاست جمهوری تا بحران اقتصادی

بهمن: با وجود پیروزی مجدد سیسی در انتخابات اخیر، کشور عربی – آفریقایی مصر در سال ۱۴۰۲ با مشکلات اقتصادی، سیاسی و امنیتی مختلفی روبرو شد.

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: کشور عربی – آفریقایی مصر در سال ۱۴۰۲ شرایط سختی را از سر گذراند. این کشور، علاوه بر رویداد مهم انتخابات ریاست جمهوری، شاهد افزایش تورم و عمیق تر شدن بحران اقتصادی بود و معیشت میلیونها نفر از شهروندان ۱۱۴ میلیون نفری مصر، در تنگنا قرار گرفت.
در انتخابات آذر ماه ۱۴۰۲ عبدالفتاح السیسی که از سال ۲۰۱۴ بدین سو قدرت را در دست گرفته، با کسب نزدیک به ۴۰ میلیون رای یعنی ۸۹.۶ درصد مجموع آرای کشور، برای سومین دوره پی در پی به عنوان رئیس جمهور انتخاب گردد. با این تفاوت که این دفعه، مقرر است وی در یک دوره ۶ ساله، تصدی این پست را بر عهده داشته باشد.
سه نامزد دیگر انتخابات مصر، مجموعا تنها ۱۰ درصد از آرای مردم را کسب کردند و مردم مصر با مشارکت ۶۶.۱ درصدی، همچنان به نفع السیسی به پای صندوق های رای رفتند. رئیس سازمان ملی انتخابات مصر اعلام نموده که انتخابات آذر ماه ۱۴۰۲ مصر، شاهد ثبت بالاترین میزان مشارکت رای دهندگان در تاریخ این کشور بوده است.
مصر و بحران اقتصادی
با ورود پیروزی قاطعانه السیسی در کارزار انتخابات، مصر در سال ۱۴۰۲ نیز نتوانست از گردنه بحران اقتصادی بگذرد.
تحلیلگران مسائل خاورمیانه و آفریقا براین باورند که مصر به عنوان یکی از کشورهای مهم و دارای موقعیت ژئوپولیتیک در شمال آفریقا، با چندین بحران مهم روبرو است؛ همچون افزایش بیش از پیش تورم مواد غذایی و عدم تطابق درآمدها و هزینه های کشور.

وضعیت اقتصادی مصر در سال ۱۴۰۲ نیز بحرانی بود و برمبنای آمارهای رسمی، اقتصاد مصر بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار بدهی خارجی و داخلی به بار آورده و فاکتورهای اقتصادی مصر در وضعیت ناپایدار و نامساعد است.
طی یک سال اخیر، ارزش پول ملی مصر بیش از ۵۰ درصد کم شده و وضعیت بحرانی اقتصاد مصر، سبب شده تعدادی از دولت های ثروتمند منطقه همچون امارات متحده عربی و عربستان، بدنبال خرید املاک و دارایی های دولتی در مصر باشند و علاوه بر این، مطالبی همچون احتمال فروش جزایر توریستی برای جبران کسری منابع ارزی، سبب بروز واکنش های منفی نزد نخبگان مصری شده است. گفته می شود بیش از ۶۰ درصد از اقتصاد مصر در دست نظامیان است و با آن که در سال ۱۴۰۲ اعتراضات گسترده مردمی در خیابان های قاهره دیده نشده اما کارشناسان مصری نگران آن هستند که وضعیت این کشور، از چیزی که هست بدتر شود. خصوصاً در شرایطی که به خاطر تنش های روی داده در دریای سرخ، از میزان عبور کشتی های تجاری به سمت کانال سوئز کاسته شده و مصر ۵۰ درصد از درآمدهای عاید از این گذرگاه راهبردی دنیا را از دست داده است.
به موازات مشکلات اقتصادی و دغدغه مقامات مصری درباب بدهی های کلان خارجی، در عرصه سیاست خارجی و ژئوپولیتیک منطقه نیز مشکلاتی همچون ناامنی در لیبی، سودان و تنش آبی با اتیوپی در سال ۱۴۰۲ نیز قسمتی از تاب و توان مقامات مصری را گرفت.
نگرش دولت السیسی به مساله فلسطین
شرایط جغرافیایی مصر و اهمیت ژئوپولیتیک دروازه رفح موجب شد که این کشور، بیش از دیگر کشورهای منطقه، تحت تاثیر رویدادهای بعد از عملیات طوفان الاقصی قرار بگیرد.
از ۱۵ مهر ماه ۱۴۰۲ به بعد، یک دفعه دیگر، توجه خیلی از ناظران مسائل بین الملل، معطوف به این مساله شد که دولت السیسی، به چه روشی با موضوع غزه مواجه خواهد شد. چونکه جنگ حماس و رژیم صهیونیستی شرایط نوینی در منطقه و جهان به وجود آورد و در این بین، مصر به عنوان همسایه نزدیک، با دغدغه های جدیدی روبرو شد.
نگاهی به مواضع سیاسی مقامات قاهره در سال ۱۴۰۲ نشان دهنده این است که عبدالفتاح السیسی نیز مانند روسای جمهور قبلی مصر، بدنبال ایجاد موازنه در مورد اسراییل و فلسطین بوده است. البته ناگفته پیداست که همکاریهای مصر و رژیم صهیونیستی در سطح بالایی است و با وساطت اروپایی ها، همکاری مصر و رژیم در عرصه انرژی و تبدیل و انتقال گاز به شکل مایع، به یکی از انگیزه های مهم در نزدیکی سیاسی قاهره و اسراییل تبدیل گشته است. خود مصری ها نیز با طرح این مساله مشکل و مخالفتی ندارند که این دولت عربی از یک سو شریک نزدیک اسراییل است و از دیگر سو، همکاری گسترده ای در حوزه مسائل نظامی و اطلاعاتی دارند.
با آنکه اسراییل حملات پهپادی را مقابل گروههای مسلح در شمال سینای مصر انجام داده، اما نشانه ای از ناهماهنگی و اختلاف جدی به چشم نمی خورد. اما در هر حال، مصر در کوشش برای حفظ موازنه، در بعضی بزنگاه ها، بطور محدود و نسبی، اقداماتی برای مساعدت با مردم فلسطین نیز انجام داده است.
دولت قاهره توانست با بهره گیری از مزیت موقعیت جغرافیایی، با وجود اعتراضات صهیونیست ها، نزدیک به ۱۲۰۰ کامیون را بوسیله گذرگاه مرزی رفح به سمت غزه عبور دهد اما سازمان ملل اعلام نمود که میزان کمک ها باید بیشتر شود و خیلی از مقامات منطقه نیز از مصر خواستند در این مورد تلاش بیشتری انجام دهد. با آنکه بخش اعظم مذاکرات مربوط به مبادله اسرا بین اسراییل و حماس بر عهده دیپلمات های قطری بود، اما مصر نیز دراین زمینه اقدامات موثری انجام داد.
مصر و شرایط بحرانی غزه
یکی از با اهمیت ترین نگرانی های دولت قاهره، آنست که فلسطینی های مهاجر از غزه وارد خاک مصر شوند. پیداست چنین وضعیتی، علاوه بر فشار اقتصادی قابل توجه، دغدغه های امنیتی جدیدی نیز برای دولت السیسی به وجود می آورد. به هیمن دلیل، دولت السیسی در سال ۱۴۰۲ و درحال رصد رویدادها غزه، به شدت نگران بحث آوارگان و پناهجویان بود و استحکامات و تجهیزات مرزی بیشتری در نظر گرفته شد تا امکان ورود فلسطینی ها به مصر به صفر برسد.
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی پیشنهاد نمود که با هماهنگی دولت السیسی، شمار زیادی از پناهجویان فلسطینی، غزه را ترک کنند و در سینا سکنی گزینند اما السیسی آشکارا این درخواست موذیانه را رد کرد چونکه از دید او، اقامت فلسطینیان در سینا، می تواند بهانه ای همیشگی به دست نیروی هوایی رژیم صهیونیستی برای حمله به این منطقه بدهد و امنیت مصر را به خطر اندازد و حاکمیت ملی این کشور را نادیده بگیرد.
عادی سازی روابط قاهره – آنکارا
یکی از با اهمیت ترین رویدادهای دیپلماتیک در رابطه با مصر در سال ۱۴۰۲ عادی شدن روابط مصر و ترکیه سفر رجب طیب اردوغان به قاهره بود.

با توجه به حمایت آشکار ترکیه از محمد مرسی و جریان اخوان المسلمین در دوران موسوم به «بهار عربی» و مخالفت اردوغان با السیسی، چالشی جدی در روابط بین آنکارا و قاهره به وجود آمده بود، اما در بهمن ماه ۱۴۰۲ اردوغان در چرخشی آشکار و عملگرایانه، حاضر شد بعد از ۱۲ سال یک دفعه دیگر به مصر سفر کند.
البته ذکر این نکته نیز مهمست که در دوران طولانی اختلافات ترکیه و مصر، روابط تجاری بین این دو کشور مستمر بود و ترکیه با اختلافی معنادار، تراز تجارت ۸ میلیارد دلاری را به نفع خود تغییر داده بود. این تجارت در سال ۱۴۰۲ نیز ادامه یافت و چنین بنظر می رسد که عادی شدن روابط قاهره – آنکارا موجب می شود که بخش قابل توجهی از اختلافات آنان در مورد لیبی نیز پایان یابد. یکی از امتیازات مهمی که السیسی در جریان عادی شدن روابط، از اردوغان گرفت؛ محدود شدن فعالیت رسانه ای و سازمانی سران مصری اخوان المسلمین در ترکیه و لغو تابعیت ترکیه ای آنها بود.

منبع: bahman24.ir