سلسله گزارش های تبیین تدابیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گسترش آزاد اندیشی در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

به گزارش بهمن، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نوشت: آزاداندیشی به صورت عام در مقابل جزم اندیشی قرار می گیرد و به اندیشیدن فارغ از تقید به مرجعیت ها، احساسات، افراد و سنت ها و مقید به داده ها، منطق و روش علمی اطلاق می شود.

به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در تمامی جوامع بشری برای پاسخ به نیازهای شهروندان و مسائل جامعه، قوانین و سیاست هایی وضع می شود، تا برای آن نیازها و مسائل چاره جویی نمایند، طبیعی است که بعد از مدتی آن سیاست ها و قوانین احتیاج به بازنگری پیدا می کنند، تا: اولاً با بررسی نتایج و پیامدها، میزان کارایی آنها سنجیده شود و ثانیا نیازها و شرایط روز جامعه بررسی گردد که آیا تداوم سیاست ها و قوانین لازم است یا خیر؟ درصورتیکه لزوم تداوم احساس گردید، بازنگری و روزآمدسازی در دستور کار برنامه ریزان و سیاست مداران قرار گیرد.

به منظور هرچه بهتر انجام گرفتن این مهم، کسانی که در مقام اجرا قرار دارند، احتیاج به همکاری و همفکری دانشمندان و متخصصان رشته های مربوطه دارند تا بتوانند با استفاده از دانش روز و آخرین دستاوردهای علم بشری، مناسب ترین و کارآمدترین سیاست ها و قوانین را تدوین نمایند. بر این اساس لزوم شکل گرفتن فضای آزاداندیشی درمجامع و نهادهای علمی بیشتر از پیش آشکار می گردد.

لذا برای پاسخگویی به این لزوم، تدبیری با مضمون «بالندگی و گسترش آزاداندیشی» در پیش نویس سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پیشبینی شده است.

نکته مهم در بررسی سیاست ها و قوانین گذشته و طراحی آنها در آینده، رعایت هنجارهای اخلاقی است به عبارت دیگر صدمه هایی همچون سیاه نمایی، سفیدنمایی، ترجیح گرایش های گروهی بر منافع ملی، زیر سوال بردن کامل عملکرد سیاستمداران گذشته، زیرسوال بردن نتایج مثبت سیاست ها وقوانین مورد بررسی، جزو مواردی است که روح علمی وتخصصی فرآیند بررسی مسائل را به چالش خواهد کشید.

از این رو در تدبیر سند الگو بر «بالندگی و گسترش آزاداندیشی با رعایت هنجارهای اخلاقی به منظور ارزیابی و نقد علمی سیاست ها، برنامه ها، قوانین و عملکردهای گذشته و اکنون» تاکید گردیده است.

بدیهی است که آزادی تفکر، بیان و عمل سیاسی ابعاد مختلف آزادی مدنی هستند که موجد تولید فکر و علم و ترویج پیشرفت مدنی هستند و انتقاد و ارزیابی علمی به منظور صدمه زدایی از این فرآیند است. آزاداندیشی به صورت عام در مقابل جزم اندیشی قرار می گیرد و به اندیشیدن فارغ از تقید به مرجعیت ها، احساسات، افراد و سنت ها و مقید به داده ها، منطق و روش علمی اطلاق می شود.

بنابراین سیاستمداران و برنامه ریزان در بررسی و صدمه شناسی مسائل، باید از کسانی مشورت و کمک بگیرند که در مراکز حوزوی و دانشگاهی با علم آموزی و اندیشه ورزی به توان علمی بالایی دست یافته و از آخرین دستاورهای علمی آگاه باشند، چون که نقد علمی سیاست ها، در مقابل نقد عامیانه و نقد ژورنالیستی، مطرح می شود که از دخالت دادن منافع جناحی و تحلیل های بدون پشتوانه داده ها و نظریه ها پرهیز می کند.

تدبیر سند الگو در ادامه با عبارت «برای تصحیح پیوسته آن ها» بر دائمی بودن این فرآیند تاکید می نماید و همینطور دو هدف دیگر را در این فرآیند، مشخص می کند؛ «پاسداشت ارزش ها و اصلاح مسیر انقلاب اسلامی». به عبارت دیگر هدف ما از ارزیابی و نقد علمی سیاست ها و قوانین، اولاً تصحیح پیوسته آنهاست، ثانیاً پاسداشت ارزش هایی همچون استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی، روحیه جهادی، ایثار و شهادت، بیداری و مقاومت و… است، ارزش هایی که در نهایت به تداوم و اصلاح انقلاب اسلامی منجر می شوند. پر واضح است که خردورزی و تمسک به دانش بشری و تجارب عقلایی که مورد تاکید اسلام است و وحی، مایه شکوفایی عقل به حساب می آید.

از این رو تمدن سازی و پیشرفت اسلامی، افزون بر تکیه بر اصول، ارزش ها و تعالیم اسلامی؛ مبتنی بر عقل و دانش بشری است.

بررسی موشکافانه این تدبیر در پیش نویس سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نشان داده است که این عبارت بر مبانی فکری و اصول عملی استواری قرار دارد، از جمله:

– اصل التزام به مرجعیت دین اسلام ناب محمدی (ص) در عین بهره گیری از خرد، تجربه و دستاوردهای متقن علمی و فناورانه بشری،

– اصل اهتمام به تفکر، علم، خلاقیت، رشد و شکوفاسازی ظرفیت های فطری و استعدادهای انسانی،

– اصل هدایت و امر به معروف و نهی از منکر بخصوص نصیحت مشفقانه مسؤلان نظام،

– اصل حاکمیت مردم سالاری دینی در قالب قوانین و ارزش های اسلامی بر محور ولایت فقیه و مبتنی بر اراده و آرای مردم،

– اصل صداقت، شفافیت، مسئولیت پذیری، پاسخگویی و مردمی بودن،

– اصل رعایت تأثیرات عنصر زمان و مکان (ظروف تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و اقلیمی خاص ایران).

چنانچه تدبیر مزبور عملی گردد، دو هدف مهم در چشم انداز پیش روی کشور محقق خواهد گردید، همان گونه که درپیش نویس سند الگو، در قسمت افق بیان شده است، ایران به کشوری «پیشتاز در تولید علوم انسانی اسلامی» تبدیل خواهد شد و «با بهره گیری نظام مند از مشورت جمعی نخبگان اداره می شود».

بنابراین ایجاد فضای آزاداندیشی، درصورتیکه به درستی انجام پذیرد، منجر به تولید علوم انسانی اسلامی می شود که نیاز مبرم کنونی جامعه ما برای تصحیح فرایندهای حکمرانی کشور است و همینطور با پیشگیری از شکل گیری حلقه های بسته مدیریتی و نخبگانی، باعث افزایش همکاری دانشمندان و متخصصان و تسهیل گردش نخبگان در اداره امور کشور خواهد شد.

علاوه بر این، با تحقق این تدبیر، دستاوردهای دیگری همچون؛ تصحیح عملکردها و سیاست های کارگزاران و نهادهای نظام، گسترش تولید علم بومی، افزایش احساس اعتماد به نفس نخبگان برای تولید علم بومی، گسترش آگاهی ورشد فکری اعضای جامعه، تثبیت و تقویت پدیده «اتاق فکر» در مراکز تصمیم گیری کشور حاصل خواهد شد.

برای تحقق این تدبیر، نهادهایی همچون: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، شورایعالی انقلاب فرهنگی، حوزه های علمیه، هیات مرکزی کرسی های آزاداندیشی، نهاد نمایندگی مقام رهبری در دانشگاه ها و صدا و سیما می توانند نقش بسزایی ایفا کنند.

منبع: bahman24.ir